ΤΙ ΕΙΝΑΙ
Η Εποικοδομητική Δημοσιογραφία αντιμετωπίζει τα μεγάλα ζητήματα της εποχής μας.
Η Εποικοδομητική Δημοσιογραφία είναι ένας νέος τρόπος προσέγγισης της ενημέρωσης, ο οποίος επιδιώκει να περιορίσει ή και να απαλείψει την «αρνητική προκατάληψη» (negativity bias) με την οποία παρουσιάζονται οι ειδήσεις στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Αναδεικνύει και προβάλλει θετικές και εστιασμένες σε λύσεις ειδήσεις, αντί για την αναπαραγωγή αρνητικών και συγκρουσιακών ιστοριών, προσπαθώντας, ταυτόχρονα, να δώσει απαντήσεις σε καίρια κοινωνικά προβλήματα.
Στοχεύει στην αποφυγή μεροληπτικών αρνητικοτήτων ή προκαταλήψεων και αξιοποιεί ερευνητικά δεδομένα από το επιστημονικό πεδίο της Θετικής Ψυχολογίας για να παράγει νέα πλαίσια στη δημοσιογραφία. Έτσι, η αναφορά και παρουσίαση ακόμα και των πιο σοβαρών θεμάτων γίνεται με τρόπο που προκαλεί «θετικά συναισθήματα», οξύνει την κριτική σκέψη και ενεργοποιεί τις δημιουργικές δυνάμεις του ανθρώπου, ο οποίος δεν νιώθει πλέον ανήμπορος μπροστά στις εξελίξεις των πραγμάτων, αλλά ικανός να αποτελέσει μέρος αυτών.
Ως εκ τούτου, η Εποικοδομητική Δημοσιογραφία, αντί να αναφέρεται αποκλειστικά σε συγκρούσεις και προβλήματα, αντί να υπερτονίζει τι δεν πάει καλά στον κόσμο, εστιάζει σε μια ολοκληρωμένη παρουσίαση των δημοσιογραφικών θεμάτων, ενώ ταυτόχρονα δίνει έμφαση στην αποκάλυψη των βασικών αιτιών των προβλημάτων, αλλά και των ιδεών και εξελίξεων που αναδύονται, ώστε να συμβάλει στη μετατόπιση της κοινωνίας σε πιο αμερόληπτες και βιώσιμες οδούς. Στην πράξη, αυτό περιλαμβάνει τη διερεύνηση γκρίζων ζωνών και αποχρώσεων, την αναζήτηση λύσεων στα προβλήματα, παράλληλα με την αποκάλυψή τους, και τη διευκόλυνση του δημόσιου διαλόγου και της συμμετοχής σε αυτόν.
Αναθεωρημένος ορισμός της δημοσιογραφίας: «Σύγκλιση των κοινοτήτων σε μια πολιτισμένη, ενήμερη και παραγωγική συζήτηση, μειώνοντας την πόλωση και οικοδομώντας την εμπιστοσύνη μέσω της βοήθειας των πολιτών να βρουν κοινό έδαφος και πεδίο συνεννόησης».
Jeff Jarvis (Καθηγητής στη Δημοσιογραφική Σχολή του Πανεπιστήμιου City της Νέας Υόρκης).
Η Εποικοδομητική Δημοσιογραφία προτείνει λύσεις και υπογραμμίζει τον ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει κάθε μέλος της κοινωνίας, ώστε να αποτελέσει και το ίδιο μέρος της αλλαγής. Με άλλα λόγια, εμπλέκει το κοινό αντί να το αδρανοποιεί, να το απογοητεύει, να το απελπίζει και να το καθιστά αμέτοχο, παθητικό θεατή των εξελίξεων. Επιπλέον, επιδιώκει να ενισχύσει τον κώδικα δεοντολογίας της δημοσιογραφίας, αποφεύγοντας τη στρέβλωση των πληροφοριών, προκειμένου να παράσχει μια πιο ρεαλιστική απεικόνιση του κόσμου. Προσπαθεί να δημιουργήσει μια συναρπαστική αφήγηση που είναι τεκμηριωμένη χωρίς να υπερβάλει.
Οι εξελίξεις των τελευταίων ετών καθιστούν εμφανή την ανάγκη ύπαρξης και εφαρμογής της Εποικοδομητικής Δημοσιογραφίας, καθώς τα ποσοτικά, μετρήσιμα δεδομένα που προκύπτουν από δημοσκοπικές και ακαδημαϊκές έρευνες διαρκώς αυξάνονται (Βλέπε Βιβλιοθήκη). Η Θετική Ψυχολογία έχει δείξει ότι η «πραγματικότητα» διαμορφώνεται από τον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλός μας αντιλαμβάνεται τον κόσμο που τον περιβάλλει. Οι ειδήσεις, όπως προβάλλονται από τα ΜΜΕ, επικεντρώνονται στη χειρότερη εκδοχή της πραγματικότητας, τονίζοντας εμφατικά τα αρνητικά στοιχεία και υποβαθμίζοντας ή αποσιωπώντας τα θετικά. Έτσι, το κοινό αποκτά μια διαστρεβλωμένη, μονομερή αντίληψη για όσα συμβαίνουν γύρω του, γεγονός που δεν αφήνει ανεπηρέαστη την ψυχοσυναισθηματική και διανοητική υγεία του. Στον αντίποδα, ο θετικός τρόπος παρουσίασης των ειδήσεων που προτείνει η Εποικοδομητική Δημοσιογραφία, προάγει την ψυχική ανθεκτικότητα και τη διανοητική ισορροπία και ενθαρρύνει την κοινότητα στην ανάληψη δράσης.
Ακαδημαϊκοί ορίζουν την Εποικοδομητική Δημοσιογραφία ως «εφαρμογή τεχνικών θετικής ψυχολογίας στις διαδικασίες και την παραγωγή ειδήσεων σε μια προσπάθεια να δημιουργηθεί παραγωγική, ελκυστική και ολοκληρωμένη κάλυψη, διατηρώντας παράλληλα τις βασικές λειτουργίες της δημοσιογραφίας». (McIntyre & Gyldensted, 2018)
Μια διαφορετική προσέγγιση στην ενημέρωση…
Η Εποικοδομητική Δημοσιογραφία σε σύγκριση:
